Ana Dili Günü
Dilin insan həyatında çox əhəmiyyətli bir yeri olduğu bütün cəmiyyətlərdə qəbul olunan bir həqiqətdir . Dili bir ünsiyyət vasitəsi olmaqla yanaşı insan şəxsiyyətinin formalaşmasında , huviyyət qazanmasşnda əsas rol oynamaqdadır.. Dil canlı bir varlıqdır, istifadə edildiyində inkişafını davam etdirdiyi kimi, istifadə edilmədiyi zaman da yox olmağa məhkumdur. Bu o dili danışan millət üçündə geçərlidir.
Dil insanın ictimailəşməsində (toplumsallaşmasında) öz kimliyini qazanıb formulə etməsində, ictimai qaydaların öyrənilməsində, mədəni dəyərləri özləşdirmesinde, cəmiyyətin bütün üzvlərini bir yerdə tutması kimi əhəmiyyətli funksiyalara malikdir. Çünki insan danışdığı dildə düşünür, yaradır və düşündüyü kimi davranır.
Dil fərdin doğumu ilə birlikdə qazandığı bir haqdır. Fərdin Anadan öyrəndiyi ilk dil Ana dilidir . hətta alimlərə görə uşaq ana bətnində anadili ilə tanış olur. ; ikinci bir dildən farqlı olaraq fərdin öz anadilində təhsil alması Onda öz gövənin artmasına səbəb olur. Bu dili yaxşı bildikdə fərd o nisbətdə özünü yaxşı ifadə edə bilir. . Bu ifadə ana dildə təhsil almış uşağın şəxsiyyət, zehin və mədəni inkişafı baxımından nə dərəcə əhəmiyyətli olduğu həqiqətini ortaya qoymaqdadır .
Bu səbəbdnədəndir ki Beynəlxalq qurumlarda onu qorumaq üçün yasalar(qanunlar) və qərarlar qəbul edilmişdir..
1948 ci ildə İnsan Haklari bəyannaməsində deyilir ki, : „Hər kəs (in); irq, rəng, cinsiyyət, dil, din, siyasi və ya başqa bir görüşünə, milli və ictimai mənşəinə , doğuş yaxud bənzəri başqa bir status görə hər hansı bir ayrı-seçginlikə məruz qalmamalıdır.
16 dekabr 1966-cı Beynəlxalq Vətəndaşlıq və Siyasi Hüquqlar haqqında olan Sazişin 27 – ci Maddə sinə istinadən, İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlara dair Beynəlxalq Konvensiya “ və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisinin 18 dekabr 1992-ci il tarixli, 47/135 saylı Milli ya da Etnik, Dini və dil azlıqlara mənsub şəxslərin hüquqları haqqında Bildirisi, və 4 noyabr 1950-ci il tarixli, İnsan Hüquqlarının və Əsas Azadlıqları Müdafiə Müqaviləsi (14- cü Maddə), Yerli və Azlıq Dillər haqda Avropa Konvensiyasının ratifikasiyası, 29 İyun 1992-ci il tarixli, Avropa Şurasının Nazirlər Şurası Konvensiyası, 9 oktyabr 1993 tarixindəki Avropa Şurası Zirvə toplantısında yaradılan Milli Azlıqlar Bildirişi, və Noyabr 1994 cü il Milli Azlıqların müdafiəsi haqqında Çərçivə Müqaviləsi kimi Avropa Şurasının bildiriş və müqavilələrini göz önünə alaraq
Bütün xalqların öz mədəniyyətlərini, dillərini və öz gündəlik həyatını nə şəkilə , hansı Formada aparması və inkişafı haqda ifadə etməsi ,bu məqsədlə öz siyasət, təhsil, ünsiyyət və hökumət strukturlərının fərqli siyasi çərçivələri içində hüquqları olduğunu bildirə bilən Barselona, May 1960 Xalqların Kollektiv Haqları barədə Beyəlxalq Bildirişi qəbul olunmuşdur
İran Irqçı(Rasist) rejiminin tərsinə çağdaş Dünya , xususiylə Avropa çox kültürlülüyü zənginlik kimi qiymətləndirir .öz ana dililərində yaxşı danışan şəxsiləri ,ana dildə yaxşı təhsil almışları, ikinci, üçüncü, hətta dördüncü dili daha yaxşı danışdıqlarını müsbət dəyərləndirməkdədir. öz sərhədləri içərisində yaşayan azlıqlara dil mövzusunda hər hansı bir təzyiq tətbiq etməkdədir. əksinə öz sərhədləri içində yaşayan azlıqlara öz dil və mədəniyyətlərini öyrənmək imkanı yaratmışdır. Bugün Avropa ölkələrinin çoxuda insanlar birdən çox dili məktəblərdə öyrənməkdədirlər. Finlandiya, İngiltərə, İsveç, İspaniya azlıqlara bu fürsəti tanıyan ölkələrdən yalnız bir neçəsidir … İzahedici olması baxımından daha yaxşı bir nümunə vermək lazım olsa, İsveç Konstitusiyasına görə hər ana ata öz uşaqlarına anadilinin öyrədilməsini hüququna sahib olduğu kimi 2000-ci illərdə İsveç məktəblərində 138 ayrı dil danışan öyrənci qrupları vardı. Buna ilavə olaraq Bu ölkədə millətlərə görə ölkə üç müstəqil əyalətə ayrılmışdır. Bu ölkədə hər üç dil rəsmı dil olaraq qəbul edilmişdir.
İrani ələ aldığımızda təəssüf ki, İrqçı düşüncə tərzi, fars olmayan millətləri yox etmə və görmzlikdən gəlmə siyasəti illərdir ki, rəsmi devlət sıyasəti olaraq yürütülməkdədir . ana dildə təhsilin bölücüluğ kimi dəyərləndirilməkdədir. Bu mövzunun siyasi müzakirələrə alət edilməsi, qanuni bir haqq olaraq görülməməsi, iqtidar qüvvələrinin ana dildə təhsil istəyənə qulaq ardı yanaşmaları bu problemin həllini çıxmaz bir duruuna salmaqdadır. Hamımız bunu hər zaman göz qarşısında saxlamaq məcburiyyətindəyik ki, beynəlxalq hüquq baxımından, dini baxımdan, insanı və etik baxımdan ana dildə təhsil və çox dilli həyat təbii müqəddəs və əsas qanuna ( konstitusiya) dayanan bir haqqdır. hər insanın öz dilində danışması, yazması, özünü ifadə etməsi, doğal bir haqdır. İranda yaşayan fars olmayan (Azərbaycan Türkri ,Türkmənlər, Kürd, Bəluç, Arab, Lor; Gilık və başqaları )yani ölkənin Çoxunluğu təşkil edənlər Öz Doğma Dillərində Təhsil almaqdan məhrum edilməkdədirlər .
Biz Güney Azərbaycan siyasi qurum və partiyaları, milli fəalları 21 fevral Ana Dili Günün münasibətilə sizdən mənimsədiyimiz qeyd edilən yasa və qərarlərın icrasınıistəyirik. Bütün bu yasa və bəyannamələri heçə sayan çeynəyən Irqçı (rasist) iran rejiminin beynəlxalq hüquqalara görə qınanmasını və:
1- Tehran irqçi Rejimin icra etdiyi Kültürel soyqırım ve basqılrı derhal durdurulmasını.
2- Ana dildə eğitim haqqının Rəsmən qəbul edilsini.
3- Yalnız mədəni bir şəkildə beynəlxalq hüquqlara söykənən istəklərini dilə gətirdikləri üçün həbs edilən siyasi məhbuslar azad edilsinı tələb edirik.
The Statement by the Cooperation Committee in relation to Mother Language
South Azerbaijanis are embracing the International Mother Language Day this year with evermore greater enthusiasm. The popular demand for the reinstatement of the official status of Azerbaijani Turkic is going from strength to strength and the outspoken activists are closing inch by inch for a popular action.
Today, in South Azerbaijan the realisation for the vital role of mother language in the cultural and social institutions is clearer than any time in the past. The issue is not anymore on the importance of mother language as this has become a norm. Instead the emerging discourse is becoming ever more focussed on why anymore delay is not acceptable and any delay is associated with unforgiveable felony of the authorities.
Today, the nation of Azerbaijan in South Azerbaijan has realised the adverse impacts arising from the lost role of mother language from their social and they fully realise that this is inflicting untold irreparable damages to social discourse, their sense of identity, their elocution and their psychology, as well as to their economical and social order. They know that without mother language the social cohesion is undermined. It is mother language that is capable of knitting together a close social cohesion. They know that, the Iranian experiment with Farsi has been disastrous.
Azerbaijani Turks know by experience the need for protection, as embodied by international conventions and human rights. They embrace these and know the inadequacy of the Iranian legislation violated by the Iranian government. Article 2 of the Universal Human Rights Declaration stated in 1948 that
“Everyone is entitled to all the rights and freedoms set forth in this Declaration, without distinction of any kind, such as race, colour, sex, language, religion, political or other opinion, national or social origin, property, birth or other status.”
Similarly Article 27 of the International Covenant on Civil and Political Rights (adopted on 16 December 1966 (http://www.ohchr.org/en/professionalinterest/pages/ccpr.aspx) states that:
“In those States in which ethnic, religious or linguistic minorities exist, persons belonging to such minorities shall not be denied the right, in community with the other members of their group, to enjoy their own culture, to profess and practise their own religion, or to use their own language.”
Further protections have been expressed by:
• The UN Declaration on the Rights of Persons Belonging to National or Ethnic, Religious and Linguistic Minorities (A/RES/47/135) of the 92nd plenary meeting on 18 December 1992 (http://www.un.org/documents/ga/res/47/a47r135.htm).
• Protocol 14 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms, signed at Rome on 4 November 1950
• 29 İyun 1992-ci il tarixli, Avropa Şurasının Nazirlər Şurası Konvensiyası, 9 oktyabr 1993 tarixindəki Avropa Şurası Zirvə toplantısında yaradılan Milli Azlıqlar Bildirişi, və Noyabr 1994 cü il Milli Azlıqların müdafiəsi haqqında Çərçivə Müqaviləsi kimi Avropa Şurasının bildiriş və müqavilələrini göz önünə alaraq
• Bütün xalqların öz mədəniyyətlərini, dillərini və öz gündəlik həyatını nə şəkilə , hansı Formada aparması və inkişafı haqda ifadə etməsi ,bu məqsədlə öz siyasət, təhsil, ünsiyyət və hökumət strukturlərının fərqli siyasi çərçivələri içində hüquqları olduğunu bildirə bilən Barselona, May 1960 Xalqların Kollektiv Haqları barədə Beyəlxalq Bildirişi qəbul olunmuşdur
•
Yet Azerbaijan Turks are deprived systemically of their national rights including their linguistic rights and freedom as enjoyed by Farsi-speakers nationality within Iran.
Still in this day and age, the Islamic Republic of Iran stokes the fire of racism in Iran with systemic racist policies and on this it inherits the tradition from the Pahlavid times. The Iranian authorities wage the war of double standards within the country. One the one hand, they promote the European mindset on language, the development of Farsi, elocution. Also they promote learning a second, third or fourth language. Yet the nations within the their native land proclaimed by Iran are subjected to the ‘other’ standards, which comprises untold restrictions against the wellbeing of their culture and linguistic rights in their mother language.
Today, European countries have no problems with mother languages as every ethnic group is entitled to their mother language and beyond this appropriate resources have been channeled to education in multiple languages in schools. To this end, examples include: Finland, Britain, Sweden, Spain but a few. Consider Sweden in more detail where every parent is entitled to seek resources to educate their offspring in their mother language. In the first decade of 2000, 138 languages were taught in Swedish schools. Additional, the country is administered by three different states along different national languages and these are the national languages of the country.
When considering Iran, it is regrettable that racist policies have infested the country and the culture. The cultures and the identities of non-Farsi speaking nationalities and ethnic groups have been pushed to the verge of extinction. The rights of these peoples have been politicised and often made a taboo of them. The demand for national rights and the right of education in mother language have been consistently ignored. Those who are sincere in seeking a solution for this inexplicable suppression of the right in mother language were consistently ignored. One example to illustrate this suffices to expose the mindset of the Iranian authorities. Some of the petitions lodged by South Azerbaijanis in the first decade of 2000 were collected in (http://tomarlar.blogspot.co.uk/). The Iranian authorities did not respond to any single one of these petitions.
Today, we South Azerbaijanis need to collectively consider that the national and cultural rights are under the auspices of international declarations and conventions. In particular the right to education in mother language is a natural right and may be regarded as sacred with undeniable justifications from social sciences and law, which are blessed by religions ethics and modern humanitarian principles and normally protected by constitutional legislations. It is simply the natural right of every individual to be engaged in discourses in mother languages, to express oneself and communicate in writing or any other media. Yet, the majority is deprived of this sacred right in Iran and these include: Azerbaijani Turks, Turkmens, Baluchis, Arabs, Kurds, Lors, Gileks, Qashqays and others. The majority in Iran are deprived of the right of education in mother language!
We, the activists of South Azerbaijani political institutions and parties, rally in support of the 21 February International Day of Mother Languages. We demand strict compliance with the right to education in mother language. We campaign for the condemnation of the Iranian racist system in accordance with international declarations and conventions. We appeal to you to campaign for and speak out against:
1. The cultural genocide waged by the Iranian authorities and demand them to put an immediate end to this madness
2. The right to education in mother language to be ratified immediately and the official status of Azerbaijani Turkic in Iran to be reinstated
3. The prisoner of consciences striving through peaceful means to be set free immediately and unconditionally.